به دنبال سلسله آيين‌‌هاي بزرگداشت خاندان تجويدي، روز گذشته، 21 ارديبهشت، برنامه‌اي با حضور استادان هنرهاي سنتي، دانشجويان، علاقه‌مندان و خانواده تجويدي با محوريت مرور آثار «محمد تجويدي» برگزار شد.

 به گزارش روابط عمومي‌فرهنگستان هنر،‌در اين نشست صادق بريراني، محمدمهدي هراتي و اسماعيل نظري پيرامون شاخصه‌هاي آثار محمد تجويدي، نقش اين هنرمند در كاربردي كردن هنر نگارگري و پيوند بين اين هنر و گرافيك و تصويرسازي سخنراني كردند. در آغاز صادق بريراني در تكميل سخنان جلسه گذشته و ابراز تأسف‌هاي مجيد مهرگان از خروج آثار ارزشمند هنر ايراني از كشور،‌اين امر را مشمول همه آثار ارزشمند هنرمندان بزرگ در سراسر جهان دانست و گفت: «امروزه ما با دو نوع كالا روبرو هستيم، آن‌هايي كه مصرف روزانه دارند و كسي به دنبال كلكسيون كردن آن نيست، دوم كالاهايي نادر و كمياب كه حاصل سال‌ها تلاش يك هنرمند زبردست و برجسته است.» وي با اشاره به اينكه جاي كالاي كمياب و ارزشمند در موزه‌هاي بزرگ جهان است، در تشريح فوايد اين امر توضيح داد: «از آنجا كه اين آثار گران‌بها بود، آن‌ها را در موزه‌ها گذاشتند تا همه ببينند. يعني به عنوان هنر نمونه و پر ارزش انساني به آن نگاه كردند. از طرف ديگر سبب شد درباره رموز زيبايي آن، تحقيق و بررسي شود.» بريراني ادامه داد: «با ارائه نتايج اين تحقيقات در سطح جهان، همه دانستند كه بسيار كمياب و نادرند و بهاي بالايي دارند، از طرف ديگر بسياري از هنرمندان صاحب سبك و مطرح غرب از جمله «ماتيس» از ويژگي‌هاي منحصر به فرد نگارگري ما بهره بردند و با ديد جديدي دست به خلق آثار ماندگار زدند.» اين هنرمند در جمع‌بندي فوايد حضور و گسترش جهاني هنر ايراني گفت: «بدين ترتيب همه دانستند اين آثار هنري ساخته و نماينده ملت ايران است؛ با هنرمنداني زيباپسند و نقش آفرين.» صادق بريراني در بخش دوم سخنانش به بررسي آثار محمد تجويدي پرداخت. وي ابتدا يادي از پدر محمد تجويدي كرد و گفت: «آن بزرگوار اگرچه شيوه‌هاي دوره كمال الملك را آموخته بود و سايه روشن و آناتومي ‌را به خوبي مي‌شناخت؛ اما زماني كه تصميم گرفت مينياتور كار كند، كاملاً با نهايت صداقت و امانت شيوه دوره صفوي به خلق آثارش پرداخت و التقاطي به وجود نياورد و تنها با ايجاد تغييرات عرضي به نقاشي پرداخت. يعني اگر موضوعات تازه‌اي را بر مي‌گزيد، اساس و نحوه تركيب را با امانت حفظ مي‌كرد.» بريراني يادآور شد كه محمد تجويدي در دوره‌اي پا به عرصه گذاشت كه بحث‌هاي جديدي در حوزه تصويرسازي و گرافيك مطرح شده بود. اين هنرمند پيش‌كسوت عرصه گرافيك ايران، تلاش‌هاي مرحوم تجويدي را با امكانات محدود چاپ چهار رنگ در آن زمان، بسيار قابل ستايش دانست و سخنان خود را درباره چهره پردازي محمد تجويدي از ائمه به ويژه تصاويري كه از حضرت علي (ع) و امام حسين (ع) خلق كرده است ادامه داد. بريراني گفت: «با اينكه هر دو تنها يك شمايل است، اما تفاوت نگاه و ويژگي آن‌ها با پرداخت‌هاي به جا و ريزه‌كاري‌هايي كه تجويدي به كار برده كاملاً محسوس است.» وي افزود: «در تصوير حضرت علي (ع)، نوع نشستن، ورزيدگي بدن، نگاه و همه حكايت از مردي ‌عادل، شجاع، خداشناس، مهربان و... دارد؛ اما در شمايل امام حسين (ع) همه چيز بايد تنها در چهره و صورت ايشان نمايان مي‌شد و خلاقيت تجويدي در اين اثر كاملاً جلوه گر شده و چهره‌اي روحاني، شجاع، نترس و... را به تصوير كشيده است.» بريراني سخنان خود را با توضيحاتي پيرامون تصويرسازي‌هاي محمد تجويدي از شاهنامه و تركيب بندي‌هاي خاص او و همچنين ارائه تصاويري از طراحي‌هايي به سبك رضا عباسي؛ اما آكادميك‌تر ادامه داد. اين نشست با سخنان محمدمهدي هراتي درباره تنوع و گستره فعاليت‌هاي محمد تجويدي ادامه يافت. هراتي سخنان خود را با ياد خاطراتي از سال 1334 كه نخستين مجموعه از آثار تجويدي به چاپ رسيد آغاز كرد. هراتي گفت: «از همان موقع آن قدر تحت تأثير اين آثار قرار گرفتم كه حتي امضاي خودم در پايين كارهايم، شبيه تجويدي شد.» هراتي با ارائه تصاوير متعدد از نخستين كتاب آرايي‌هاي تجويدي، درباره سنت و شيوه رايج در آن دوره گفت: «شيوه كار بر اين بود كه با الهام از شعر، تصاوير را مي‌كشيدند و سپس قطعه‌اي از شعر را در شمسه‌هاي مدور يا ترنج، در نقاشي مي‌آوردند، لذا پركاري و استفاده از آرايه‌هاي تزييني از ويژگي‌هاي اين نوع كار بود.» هراتي در بخش ديگري از سخنانش تجويدي را متأثر از استاد بهزاد دانست و تصريح كرد: «اگرچه محمد تجويدي در قلم‌گيري متأثر از بهزاد است؛ اما با الوان كردن قلم گيري‌ها آن را متحول كرده.» اين هنرمند اظهار داشت: «نگارگري معاصر ما به سوي خيال انگيز شدن و تصويرگري خيال خود هنرمند پيش رفت و شعر براي او تنها بهانه بود. اين مهم تا آنجا پيش رفت كه در آثار استاد فرشچيان، ديگر خود تابلو شعر است.» هراتي با نشان دادن نمونه‌هاي ديگري از آثار محمد تجويدي كه در نشريات و روي جلد كتاب‌هاي آن دوره به چاپ رسيده بود، توجه به مزمون، نورپردازي، عكاسي، رعايت اصول نگارگري و حتي جلوه‌هايي از معماري ايراني را مهم‌ترين شاخصه‌هاي آثار تجويدي عنوان كرد كه در كنار يكديگر، زمينه‌هاي يك اثر گرافيك الوان را پديد آورده است.» اسماعيل نظري، قديمي‌ترين شاگرد مرحوم محمد تجويدي، آخرين سخنران اين برنامه بود. نظري بسياري از نشريات و حتي كارخانجات موفق امروز را مديون طراحي‌هاي خوبي كه تجويدي براي آن‌ها انجام داده دانست و گفت: «با شروع فعاليت استاد تجويدي به تصويرسازي (در سال 1334) بسياري از ناشران بزرگ مثل اقبال، اميركبير، عبدالرحمان جعفري، داود شيرازي و... به سراغ او آمدند و ماحصل اين كار، بيش از چهارصد روجلد است كه حدود سي يا چهل عنوان آن مربوط به شعر است.» نظري گفت: «در زمينه تصويرگري شاهنامه، توان و قدرت قلم‌گيري استاد محمد تجويدي به‌قدري متفاوت از ديگران است كه به راحتي مي‌توان اثر او را از ديگري تميز داد.» او همچنين با ذكر خاطراتي از استادش، به اهميت رعايت نجابت و اصول اخلاقي به عنوان مهم‌ترين آموزه‌هاي تجويدي در تربيت شاگردانش اشاره كرد. گفتني است، هفته آينده، ميزگرد شاگردان استاد هادي تجويدي با حضور استاداني چون جمال‌پور، آقاميري، افتخاري و... برگزار خواهد شد.

گزارش تصويري بزرگداشت محمد تجويدي