علی عباسی، استاد دانشگاه شهید بهشتی، نشانه‌شناس و تخیل‌شناس، گروه زبان و ادبیات فرانسه عنوان کرد: فیلم «موقعیت مهدی» با دارا بودن تخیل هنری، و دارا بودن خوشه‌ها و شبکه‌های تصویری معناساز، و با انتخاب زاویه‌های دید متکثر و سیال، دارای یک هویت ویژه است. هویت این فیلم در قیام امام حسین (ع) یا در نبرد حق علیه باطل تعریف می‌شود.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، پخش فیلم «موقعیت مهدی» به همراه تجلیل از کارگردان و تهیه‌کننده این فیلم ویژه اصحاب فرهنگ و هنر، در آستانه سالروز فتح خرمشهر، روز دوشنبه دوم خرداد 1401 در تالار ایران فرهنگستان هنر برگزار شد.

علی عباسی، استاد گروه زبان و ادبیات فرانسه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، از جمله حاضران این مراسم در پاسخ به این پرسش که فیلم‌های دفاع مقدس باید دارای چه نشانه‌هایی باشند، عنوان کرد: بهتر است برای فیلم‌های دفاع مقدس به جای «نشانه» از «نماد» استفاده شود و بهتر است بگوییم: چه نمادهایی در این آثار بکار رفته است. در واقع، رابطه دال و مدلول در نشانه قراردادی است در حالی که این رابطه در نماد طبیعی است. براین اساس، نظام نشانه‌ها یک نظام یخ‌زده و بی‌روح است در حالی که نظام نمادها نظامی پویا و متکثر است. و از آنجایی که هنر دفاع مقدس بسیار شبیه به مراسم تعزیه است، بهتر است بگوییم کدام نمادها معرف این نظام معنایی هستند.

وی در همین زمینه اضافه کرد: حال، اگر بخواهید بدانید که کدام نماد در فیلم «موقعیت مهدی» نماد است، به صراحت می‌توانم بگویم که نماد آب و نماد نور. آب، در این فیلم نه فقط ریشه در حادثه کربلا دارد، بلکه یک نماد فردی است برای کارگردان این فیلم. بهترین صحنه‌ای که در این مورد می‌توان بیان کرد، زمانی است که بدن شهید حمید باکری در کنار برکه کوچکی از آب روی زمین افتاده است و به آرامی در حال داخل شدن در آب است، اما در آب داخل نمی‌شود. به همین ترتیب، نور در تخیل کاشف کارگردان دارای معنایی منحصر به فرد است: تعالی، پاکی، عشق به خدا، عشق به همسر و ...

در ادامه، عباسی در پاسخ به این پرسش که تعریف اثر هنری در این نوع ادبی (دفاع مقدس) چیست، این گونه پاسخ داد: در خلق یک اثر هنری ناب باید به دنبال ردِ پای حادثة آغازین بود، یعنی باید به دنبال یک صحنه یا یک دکور اسطوره‌ای (یا اسوه‌ای) بود. صحنه و دکور اسطوره‌ای هویت هر اثر هنری است. اثر هنری بدون این هویت کارکرد معنایی خود را از دست می‌دهد. فیلم «موقعیت مهدی» با دارا بودن تخیل هنری، و دارا بودن خوشه‌ها و شبکه‌های تصویری معناساز، و با انتخاب زاویه‌های دید متکثر و سیال، دارای یک هویت ویژه است. هویت این فیلم در قیام امام حسین (ع) یا در نبرد حق علیه باطل تعریف می‌شود: قیام علیه ظلم و تلاش برای رسیدن به آزادی و عدالت با کمک عنصر آگاهی. این فیلم ویترین کوچکی است از نبرد ایران با متجاوزان به دین و سرزمین. تجلی این اسوه در برادران باکری و هم‌رزمان آنها دیده می‌شود.

در انتها عباسی کارکرد فیلم‌های دفاع مقدس را در جامعه امروز به شکل خلاصه این گونه بیان کرد: الهام گرفته از رفتار حضرت امام حسین (ع)، آثار دفاع مقدس یک الگوی رفتاری را به مردم ارائه می‌دهند: آگاهی، آزادی و ایثار. به عنوان نمونه، این الگو به هیچ کس اجازه نمی‌دهد که به اموال و بیت‌المال مردم دست درازی کند. برادران باکری، الهام گرفته از این قیام و الهام گرفته از آرمان‌های انقلاب اسلامی، در این راه قدم گذاشتند و «موقعیت مهدی» این درک برادران باکری را با مهارت و به خوبی به نمایش گذاشت. و چقدر زیبا نشان داد.