مهدی‌ مکی‌نژاد، دبیر علمی سومین گردهمایی «گنجینه‌های ازیادرفته هنر ایران» ضمن دعوت از علاقه‎مندان برای شناسایی هنر و هنرمندان ازیادرفته، عنوان کرد: این گردهمایی با رویکرد استفاده از فناوری‌های نوین برگزار خواهد شد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، سومین گردهمایی «گنجینه‌های ازیادرفته هنر ایران»، سال 1401، در فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران برگزار خواهد شد. این گردهمایی، که سومین گردهمایی از این سلسله گردهمایی‌هاست، به شناسایی و معرفی هنر و هنرمندانی می‌پردازد که در گوشه‌وکنار ایران آثار باارزشی در گذشته خلق کرده‌اند و اکنون در حال فراموشی‌اند.

درباره این گردهمایی با مهدی مکی‌نژاد، دبیر علمی این گردهمایی، به گفت‌وگو پرداختیم.

مکی‌نژاد این گردهمایی را در ادامه اهداف و راهبردهای گردهمایی‌های قبلی «گنجینه‌های ازیادرفته هنر ایران» دانست و توضیح داد: بنا بود گردهمایی‌ای که پیش از این در سال 1386 در فرهنگستان پایه‌گذاری شد هر دو سال یک بار برگزار شود. این گردهمایی از همان زمان برنامه درازمدت ده‌ساله‌ای داشت و بر اساس آن، قرار بود به‌طور متناوب در پنج دوره برگزار شود که دو دوره آن در سال‌های 1386 و 1388 برگزار شد و ثمرها و نتایج بسیار خوبی هم داشت. طرح‌ها و ایده‌های مختلفی داشتیم و در طی آن کارگاه‌های بسیار خوبی برگزار شد و مستندسازی‌های بسیار مفیدی هم از این هنرهای ناب و بدیع انجام شد. همچنین در طی آن، دیدار با هنرمندان و عیادت از آنها صورت گرفت و از هنرمندان متعددی تجلیل و قدردانی شد و در مجموع، به بخش عمده‌ای از اهداف پیش‌بینی‌شده‌ آن دو گردهمایی رسیدیم.

او درباره وجه تمایز این گردهمایی با دوره‌های قبلی توضیح داد: سیاست‌گذاری‌ها و راهبردها و اهدافی که از پیش داشتیم اهداف پایداری بودند و در نتیجه، در گردهمایی سوم هم همان اهداف و راهبردها را ادامه خواهیم داد. البته تفاوت‌ها و رویکردهای جدیدتری نیز به گردهمایی سوم اضافه شده که به‌عنوان مثال می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بناست در این گردهمایی به فناوری‌های نوین و همچنین کارکردهای جدید توجهی ویژه کنیم. بر این اساس، سعی می‌کنیم هنرمندان و مشاغل و هنرهای مربوطی را که به مرور زمان به دلایل مختلف فراموش شده‌اند با شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط می‌کنیم. چون این هنرها بخشی از هویت تصویری و تاریخی ایران است و از دیدگاه‌های مختلف، هم از نظر فنی و تکنیکی و هم از نظر تجسمی و تاریخی، برای ما حائز اهمیت‌اند. این رویکرد جدید می‌تواند باب گفت‌وگویی میان شرکت‌های دانش‌بنیان و هنرمندان باشد و امیدواریم بتوانیم در معرفی بهتر هنرمندان مؤثر باشیم.

او درباره هنر و هنرمندانی که در این دوره معرفی خواهند شد توضیح داد: در این دوره، ما سراغ هنرهایی که در دوره‌های پیشین معرفی کرده‌ایم و آنها را پوشش داده‌ایم نمی‌رویم، مگر اینکه هنرمندی از خطه‌ای جدید، در یک هنر، اثری جدید خلق کرده باشد که شیوه‌ها و فنونش را یاد بگیریم و معرفی کنیم. موضوعاتی که در این دوره بررسی می‌شود موضوعات جدید است و تلاش می‌کنیم موارد جدید را با اطلاع‌رسانی شناسایی کنیم. اعضای شورای علمی این گردهمایی نیز مشخص شده‌اند و قرار است پس از برگزاری چند جلسه احکام آنها صادر شود.

مهدی مکی‌نژاد درباره بخش‌های جنبی و کارگاه‌های گردهمایی «گنجینه‌های ازیادرفته هنر ایران» خاطرنشان کرد: برگزاری بخش‌هایی مانند کارگاه نیازمند تأمین اعتبار است و چنانچه اعتبارات لازم از داخل یا خارج فرهنگستان تأمین شود، حتماً کارگاه‌های آموزشی برگزار خواهیم کرد؛ چون از جذابیت‌های هر گردهمایی‌ای برگزاری کارگاه‌های آموزشی است. نتایج و ثمرهای بسیار خوبی از کارگاه‌های دوره‌های قبل داشتیم. هنرمندانی را در دوره‌های قبل دعوت به برگزاری کارگاه کردیم که حتی در شهرهای خود هم شناخته‌شده نبودند، ولی بعد از کارگاه‌های برگزارشده در اینجا و شناخته‌ترشدن، این هنرمندان در شهرهای خود شناخته و مشهور شدند.

دبیر علمی این همایش در همین باره با آوردن مثالی افزود: به‌عنوان نمونه، استاد شالباف کرمانی، که در همایش پیش معرفی شد، در اداره میراث شهر خودش نیز شناخته‌شده نبود، ولی ما با تلاش توانستیم دو استاد این حوزه را شناسایی و به همایش دعوت کنیم و برایشان کارگاه بیست‌روزه‌ای در حاشیه همایش برگزار کنیم. برگزاری این کارگاه‌ها سبب شد نه‌تنها این هنرمندان حیاتی دوباره پیدا کنند، بلکه بعد از بازگشت به شهرشان، مورد توجه ویژه از سوی میراث فرهنگی، دانشگاه‌ها و حتی بخش‌های خصوصی قرار بگیرند و علاوه بر برپایی کارگاه‌های شخصی‌شان، شاگردان بسیاری را تربیت کنند.

او در همین زمینه و به‌عنوان نمونه‌ای از دستاوردهای این گردهمایی تصریح کرد: هنرهایی که مورد توجه فرهنگستان قرار گرفتند، مثل شالبافی کرمان یا سوزن‌دوزی سیستان و بلوچستان یا رنگرزی سنتی، دیگر حرفه‌ای فراموش‌شده محسوب نمی‌شوند و حتی در پاره‌ای از موارد رویکردهایی جدید نیز در آنها متولد شده است؛ چون نسل جدید خواهان تغییر و تحولات و پویایی و استفاده‌های بهینه‌تر از این هنرها هستند و این باعث می‌شود ما امیدوار باشیم که بخشی از هنرها را به همین طریق احیا و علاوه بر حفظ تاریخی، کارکردهایی جدید هم از آنها استخراج کنیم.
او درباره روند شناسایی هنرمندان این گردهمایی گفت: شناسایی ما بر اساس تجربه‌ قبلی و بر اساس ارتباطاتی است که با وزارت میراث فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهرستان‌ها داریم. همچنین حلقه‌ای از پژوهشگران که طی چند سال گذشته شناسایی شده‌اند و با ما ارتباط دارند، در معرفی هنرمندان بومی کمک بسیاری به ما می‌کنند. البته با وجود همه این ارتباطات، هنوز نظام مدوّنی نداریم که بتوانیم بگوییم همه کشور را به یک اندازه پوشش می‌دهیم. بعضی از مناطق کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ مثلاً در استان هرمزگان نتوانسته‌ایم به نحو احسن به شناسایی این هنرها بپردازیم. اگر فرد یا نهادی علاقه‌مند به همکاری در شناسایی هنرمندان و حرفه‌های هنری‌ای است که به نحوی فراموش شده‌اند، دبیرخانه این گردهمایی پذیرای همکاری و یاری همه علاقه‌مندان است.

این پژوهشگر درباره محورهای مورد نظر در مقالات این گردهمایی گفت: هنوز ما متن فراخوان را منتشر نکرده‌ایم، ولی محورها به‌طور کلی با دوره‌های قبل مشترک است؛ یعنی پرداختن به هنرهایی که به هر دلیلی در حال فراموشی‌اند در حیطه موضوعی این گردهمایی قرار می‌گیرد. همچنین روش‌ها، فنون، تکنیک‌ها، نقوش و خود هنرمندان و... در حیطه کارهای پژوهشی این گردهمایی است. بخشی از این هنرها در متون مختلف مثل رساله‌های قدیمی و منابع مکتوب و حتی در اشعار هم یاد شده است.

سومین گردهمایی «گنجینه‌های ازیادرفته هنر ایران» در سال 1401 برگزار خواهد شد.