دو هنرمند و استادکار سفال و سرامیک ایرانی و چینی، با ساخت ظروف سفالی در کنار یکدیگر، جلوه‌ای از این هنر کهن را به نمایش گذاشتند.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، همزمان با برگزاری نشست تخصصی «سفال و سرامیک در مناسبات هنری ایران و چین» و برگزاری نمایشگاه «سفال و سلادون چین»، که در راستای گسترش تعاملات فرهنگی و هنری این دو کشور برگزار شد، دو هنرمند و استادکار ایرانی، و چینی در کنار یکدیگر، با خلق آثار سفالی، جلوه‌ای از این هنر باشکوه و باستانی را به نمایش گذاشتند.

سعید سالکی، هنرمند و استادکار حوزه سفال و سرامیک از پژوهشکده هنرهای سنتی میراث فرهنگی که با چرخ به اجرای این هنر می‌پرداخت، درخصوص ویژگی‌های ساخت سفال در این دو کشور بیان کرد: هر دو کشور دارای ویژگی‌های خاص خود هستند و نباید آنها را با یکدیگر مقایسه کرد، اما به‌طور کلی سفالگران چینی روی بدنه و لعاب خیلی متراکم‌تر کار می‌کنند و پخت بالاتری دارند. ویژگی بدنه در ایران تا 1000 درجه دمای پخت لازم دارد، اما آنها تا 1300 درجه دما استفاده می‌کنند. به لحاظ مواد اولیه نیز در چین تنوع گِل و لعاب زیادی وجود دارد و آنها روی مواد و بدنه خیلی خوب کار می‌کنند. ما بیشتر روی تزئینات، تنوع و زیبایی‌شناسی کار تمرکز داریم.

وی یکی از آسیب‌های جدی به حوزه سفال را عدم استفاده از چرخ عنوان کرد و متذکر شد: هویت و شناسنامه تاریخ تمدن ما با چرخ سفالگری گره خورده و آثار به‌جا مانده از دوران‌های تاریخی نیز گواه این ادعاست. اما متاسفانه استفاده از چرخ در ایران در حال منسوخ شدن است و اگر کاری نکنیم، این ویژگی به دست فراموشی سپرده خواهد شد.

این هنرمند به راهکاری جدی اشاره کرد و توضیح داد: ما با میراث فرهنگی در حال فعالیت هستیم و از طریق برگزاری کارگاه‌های تخصصی، مزایا و ویژگی‌های استفاده از چرخ را گوشزد می‌کنیم. یکی از مزایا آن است که آثار پدید آمده از چرخ در خارج از ایران به مراتب از آثار قالبی گران‌تر هستند و از این قابلیت می‌توانند به درآمدزایی مناسبی دست یابند.

این هنرمند در ادامه سخنان خود تاکید کرد: هنرمندان ما می‌بایست با هویت و فرهنگ خود به درستی آشنا شوند، موتیوهای بومی و منطقه‌ای خود را شناسایی کنند و مطابق با ذائقه فرهنگی و زیبایی‌شناسانه مردم ایده‌پردازی کنند و نگاه خلاقانه داشته باشند. البته اتفاقات خوبی را در این سال‌ها شاهدیم ولی باید سرعت بیشتری به آن داد.

سالکی که تاکنون نمایشگاه‌های بی‌شماری از آثار خود در داخل و خارج برگزار کرده، به وضعیت آموزش سفال پرداخت و گفت: متاسفانه ما به سفال آن اهمیتی که باید را نداده‌ایم و قابلیت‌های سفال را شناسایی نکردیم به همین سبب آموزش آن در هنرستان و دانشگاه به‌طوری تخصصی پیگیری نمی‌شود. پیشبرد اهداف کلان در حوزه سفال نگاه‌ تخصصی‌تری را می‌طلبد و می‌بایست رشته تخصصی سفال از دوره هنرستان‌ آغاز شود و تا دانشگاه‌ها ادامه یابد. در صورتی‌که این هنر ذیل رشته صنایع دستی دیده شده و میزان زمان یادگیری آن بسیار کم است. باید چرخ سفالگری را وارد هنرستان و دانشگاه کنیم.

وی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان به صادرات مطلوب در حوزه سفال در ایران دست یافت و دولت چگونه باید هنرمندان را حمایت نماید، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم در زمینه سفال به مقام‌های جهانی دست یابیم و پیشرفت کنیم، باید آگاهی رسانه‌ای نسبت به این هنر داشته باشیم و جوانان خود را با قابلیت‌های سفال آشنا کنیم و برای آنها انگیزه ایجاد نماییم. سفال ایران این قابلیت را دارد که به رشد چشمگیری برسد و نیاز چندانی به حمایت‌های مالی دولت نیست و تنها می‌تواند نقش تسهیل‌گر را برای هنرمندان ایفا کند، اینکه دولت به تقویت گردشگری بپردازد، صنایع دستی ایران به خودی خود، رشد چمشگیری خواهد داشت.

سعید سالکی که پژوهشگر حوزه سفال و سرامیک است و مقالات بسیاری در این حوزه دارد، درباره وجه درآمدزایی سفال تاکید کرد: دوست دارم رازی را با 80 میلیون جمعیت ایران در میان بگذارم. اینکه سفال یک تجارت پنهان است و می‌تواند درآمد بالایی داشته باشد؛ البته به این شرط که هنرمندان با تلاش شبانه‌روزی، ذهن، فکر، بدن و خلاقیت خود را به کار گیرند تا بتوانند روح زیبایی را به سفال‌ها بدمند.

این استادکار حوزه سفال و سرامیک، در پایان سخنان خود به جوانانی که به هنر سفال و سرامیک علاقه‌مندند، توصیه کرد: هنرمند باید مشاهداتش را تقویت کند و زیست جزئی‌نگر داشته باشد به این معنا که به جزئیات توجه بیشتری کند. به بازدید موزه‌ها و گالری‌ها برود و با آثار و هویت فرهنگی کشور خود آشنا شود. در کنار آن آثار دیگر کشورهای جهان را نیز مورد مداقه قرار دهد و از همه اینها برای تقویت نگاه خود بهره‌مند شود.

«سونگ وی» هنرمند و استادکار چینی 42 ساله‌ای بود که از 16 سالگی در حال انجام کار سفال است. او دیگر هنرمندی بود که در کنار سعید سالکی به خلق اثر می‌پرداخت. وی درباره چگونگی یادگیری خود و نظام آموزش سفال در چین توضیح داد: این هنر به صورت موروثی در خانواده‌ام جریان دارد و البته نظام یادگیری دانشگاهی نیز در چین وجود دارد، اما این هنر را از استاد خود در خانواده آموخته‌ام.

وی که اهل ایالت نینگ‌بو است، درباره شیوه‌ سفالگری این ایالت گفت: من تفاوت چندانی در شیوه سفالگری میان چین و ایران نمی‌بینم. شاید بتوانم به اشکال متفاوت آن اشاره کنم. درباره درجه پخت در ایران اطلاعات چندانی ندارم اما ما آثارمان را در دمای 1300 درجه سانتیگراد در کوره می‌پزیم. همچنین در آثار سرامیکی از فلز آهن استفاده می‌کنیم.

این هنرمند درباره مواد اولیه سفالگری چین گفت: گِلی که در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد کمی متفاوت از کشور شما است. گِل مورد استفاده در چین سخت، سفت‌ و سنگین‌تر است و در عین حال دیرتر خشک می‌شود. ولی گِل ایران نرم‌تر هست و زود خشک می‌شود و عادت به کار با این نوع گِل را ندارم.

وی درباره کارگاه خود توضیح داد: دارای کارگاهی هستم که یکصد نفر در آن کار و ارتزاق می‌کنند. آثار خلق شده در کارگاهم فقط شامل ظروف هست و البته هستند هنرمندانی که آثار دیگری به جز ظروف دارند. ابتدا ظروف را با گل می‌سازیم و روی آن شکل می‌دهیم، سپس با رنگ‌های طبیعی آن را رنگ کرده و در آخر در کوره می‌پزیم تا رنگ و شکل آن ثابت شود. از کوره برقی و سنتی هر دو در کارگاهم استفاده می‌کنم.

استاد سونگ وی، ادامه داد: کاربرد سفال‌های رنگ شده و سلادون منحصر به پذیرایی میهمان و مراسم‌های رسمی و اعیاد در چین است و برای کارهای روزمره مثل صرف غذا و آشامیدن، تمامی خانواده‌ها معمولا از سفال‌های بدون رنگ و طبیعی استفاده می‌کنند.

او همچنین درباره حمایت‌های دولت خود اظهار داشت: هنرمندان مالیات پرداخت می‌کنند، اما دولت نیز در قبال آن تبلیغات وسیعی برای آنان انجام می‌دهد و بستر توسعه اقتصادی هنرمندان را فراهم می‌کند.

وی در پایان درباره آثار سفال ایران گفت: بیشتر این آثار را در موزه‌ها دیدم که بسیار زیبا و خوب هستند ولی در کل اطلاعات چندانی درباره سفال ایران ندارم.

گفتنی است، خلق آثار بداهه در فرهنگستان هنر با همکاری پژوهشکده هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری روز 9 آبان 1402 با حضور هنرمندان، دانشجویان و علاقه‌مندان برگزار شد.

نمایشگاه آثار سفال و سلادون چین در موسسه فرهنگی هنری صبا نیز تا 8 آذر برای علاقه‌مندان دایر خواهد بود.