بورس تحصیلی هنر در نشست «هم‌افزایی معاونان آموزشی دانشگاه‌های هنر کشور و فرهنگستان هنر» به بحث و بررسی گذاشته شد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، نشست «هم‌افزایی معاونان آموزشی دانشگاه‌های هنر کشور و فرهنگستان هنر» عصر شنبه، 19 آذر 1401، با حضور معاونان آموزشی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های هنر و نیز مسئولان فرهنگستان هنر، برگزار شد.

در این نشست، علیرضا اسماعیلی، دبیر فرهنگستان هنر؛ علی تقوی، سرپرست پژوهشکده هنر؛ ناهید عبدی، مدیر پایش و ارزیابی سیاست‌های هنری این فرهنگستان؛ همچنین مهرناز آزادی، معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه هنر اصفهان؛ سیدعلی فارغ، معاون آموزشی دانشگاه هنر اسلامی تبریز؛ سیدمحمدصادق مرکبی، رئیس دانشکده تولید رادیو و تلویزیون دانشگاه صداوسیما؛ سمیه فدایی‌نژاد، معاون آموزشی دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران؛ پرویز حاصلی، معاون آموزشی دانشکده هنر دانشگاه شاهد؛ سیدمهدی خاتمی، معاون آموزشی دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس؛ و فریناز فربود، معاون آموزشی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا؛ حضور داشتند.

این نشست با هدف روزآمدسازی رشته‌های گروه تحصیلی هنر و شناسایی کاستی‌های موجود در حوزه نیروی انسانی مورد نیاز در رشته‌های هنری مختلف تشکیل شد. پیش‌تر نیز نشستی مشترک میان مسئولان فرهنگستان هنر و وزارت علوم در موضوعات مختلف حوزه آموزش عالی هنر برگزار شده بود.

علیرضا اسماعیلی، دبیر فرهنگستان هنر، این نشست را برای تحقق اسناد بالادستی و بحث ارتقای اعضای هیئت‌علمی در حوزه هنر و دغدغه هنرمندان لازم شمرد و اظهار امیدواری کرد تا با تشکیل این جلسات بتوان به نتایج خوبی دست یافت.

در ادامه، علی تقوی، سرپرست پژوهشکده هنر، ضمن اشاره به ظرفیت‌ گروه‌های تخصصی فرهنگستان و گرو‌ه‌های پژوهشی پژوهشکده، و سابقه مطالعات و برنامه‌های این فرهنگستان در حوزه آموزش عالی، ابراز امیدواری کرد با هم‌افزایی و همکاری مشترک بین نهادها و دانشگاه‌ها و شوراهای هنر کشور، شاهد توسعه همه‌جانبه در حوزه‌های مختلف هنر باشیم. وی در ادامه سخنان خود گفت: در مقوله بورس تحصیلی، به‌ويژه در ساحت هنر، با مسئله‌ای چندوجهی مواجهیم، هم باید به آسیب‌شناسی آنچه تاکنون اتفاق افتاده است پرداخت و هم با توجه به اقتضائات جامعه و همچنین نیازهای دانشگاه‌ها و نهادهای علمی، به بازتعریف فرایندها و شناسایی ظرفیت‌ها و رشته‌های مورد نیاز اقدام کرد.

ناهید عبدی، مدیر پایش و ارزیابی سیاست‌های هنری فرهنگستان هنر، نیز از دیگر حاضران این نشست بود که ابتدا به تشریح فعالیت‌های این بخش در فرهنگستان پرداخت و گفت: فرهنگستان هنر به مسئله آموزش در دو سطح «عالی» و «پایه و عمومی» توجه دارد و پایش‌هایی را در این زمینه تاکنون به انجام رسانده است و پیشتر در بحث میان‌رشته‌ای‌ها، 23 رشته را پیشنهاد داده که شامل سه رشته در مقطع دکترا و بیست رشته در مقطع کارشناسی‌ارشد است که از میان این موارد، دو رشته در مقطع دکتری و چهار رشته در مقطع کارشناسی‌ارشد جزء رشته‌های مصوب وزارت علوم قرار گرفته است.

او با بیان اینکه نقشه راهی در گذشته تدوین شده که به آن توجهی نشده خاطرنشان کرد: بورس تحصیلی از سال 1398 تاکنون اعطا نشده است. مسئله مهمی که در پایش‌های خود به آن رسیدیم این است که در بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، در جهت توسعه یا عدم توسعه، به اسناد بالادستی چندان توجه نشده است.

سیدمحمدصادق مرکبی، رئیس دانشکده تولید رادیو و تلویزیون دانشگاه صداوسیما، به وضعیت گذشته و حال این رسانه ملی پرداخت و اظهار کرد: کسانی از گذشته در رسانه ملی بورسیه و شاغل شدند و در آن زمان نیز این امر به رسانه ملی کمک می‌کرد، اما امروزه با پیشرفت فناوری و بهره‌گیری از آن بسیاری از استادان و اعضای هیئت‌علمی نیز به‌شدت نیاز دارند که با فناوری‌های روز دنیا آشنا شوند و لزوم اعطای بورس برای تحصیلات تکمیلی و حضور متخصصان بسیار محسوس است.

او به صنایع فرهنگی و خلاق، گیم‌فیکیشن، ارتباطات و روزنامه‌نگاری، هوش مصنوعی، نوآوری اجتماعی و دیجیتال، به‌عنوان رشته‌های مورد نیاز، اشاره و خاطرنشان کرد: این رشته‌ها به‌صورت مدون پیشنهاد شده و حتی دانشگاه‌هایی که این رشته‌ها در آنها تدریس می‌شود نیز شناسایی شده‌اند تا در نظام تحصیلات تکمیلی دیده شوند.

از دیگر حاضران این نشست پرویز حاصلی، معاون آموزشی دانشکده هنر دانشگاه شاهد، بود که شناسایی عواملی را که در اعطای بورس تحصیلی اهمیت دارند ضروری دانست و اظهار کرد: مسئله بورسْ مقطعی از مسیری است که نیاز به مقدماتی دارد و شاید این مقدمات در دانشگاه‌هایی دیده شده و در حال اجراست. در هر حال، ابتدا بسیار مهم است به پرسش‌هایی که در این موضوع وجود دارد پاسخ مناسب داده شود؛ اینکه چه رشته‌هایی نیاز است که برای آنها بورس اعطا شود و این امکان آیا برای همه رشته‌های تحصیلی در نظر گرفته می‌شود یا خیر، و اینکه به چه رشته‌های جدیدی نیاز داریم و عوامل تعیین‌کننده آنها کدم‌اند؛ زیرا این مسئله‌ای چالش‌برانگیز است و معیارها و امتیازبندی آن باید به‌درستی تدوین شود.

او به تأسیس دانشگاه‌های کارآفرین اشاره کرد و به دنبال آن اتخاذ تصمیماتی را که منجر شود دانشجویان، صرف‌نظر از استعداد و علاقه‌مندی باطنی خود، وارد رشته‌هایی شوند که بورس به آنها تعلق گیرد ناصحیح خواند و همچنین به نیازهای عملی‌ای که در مقطع کارشناسی وجود دارد و مجال ظهور و بروز پیدا نمی‌کنند پرداخت.

سیدعلی فارغ، معاون آموزشی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، اتخاذ تصمیمات با هم‌فکری مسئولان دانشگاه‌ها و فرهنگستان هنر را امری پسندیده شمرد و به آسیب‌شناسی برخی از مواردی که به تعطیلی اعزام دانشجو به خارج از کشور منجر شد پرداخت. او سپس پیشنهاد داد فرهنگستان به‌عنوان نهاد آکادمی در انتخاب و گزینش دانشجویان نیز همکاری داشته باشد.

او با بیان اینکه تربیت نیروی هیئت‌علمی با بومی‌سازی و بدون اعطای بورس‌های خارج از کشور می‌تواند صورت گیرد تصریح کرد: اگر بخواهیم هدف از اعزام دانشجویان به خارج را تربیت نیرو و کادر هیئت‌علمی بدانیم، با توجه به راهبرد خارج از کشور و اوضاع اقتصادی می‌توان به تربیت نیرو در داخل اکتفا کرد. همچنین ما با خیل عظیمی از دانش‌آموختگانی مواجهیم که با هزینه خود در خارج تحصیل کرده‌اند و متقاضی کار هستند.

سیدعلی فارغ همچنین به معضلاتی که به سهم دانش‌آموختگان در رشته هنر و معماری و هنر و شهرسازی است اشاره کرد که بیش از نیمی از درخواست‌کنندگان اعزام به خارج را تشکیل می‌دهند. معاون آموزشی دانشگاه هنر اسلامی تبریز در پایان سخنان خود به راهبرد وزارت علوم برای تحصیلات تکمیلی در حوزه‌های فرارشته‌ای و دانش‌بنیان پرداخت و با بیان اینکه امروز مقوله میان‌رشته‌ای‌ها به فرارشته‌ای تغییر یافته، پیشنهاد داد تا فرهنگستان هنر به این مسئله نیز توجه داشته باشد.

فریناز فربود، معاون آموزشی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا، با طرح مسئله هدف‌یابی، به‌منظور رفع نواقص در حوزه تحصیلات تکمیلی، سخنان خود را آغاز کرد و کارآفرینی و تخصص را یکی از اهداف تحصیلات تکمیلی دانست. او انبوه پایان‌نامه‌های غیرکاربردی را از جمله معضلات جامعه دانشگاهی برشمرد که گفته می‌شود دانشگاه‌ها امکان حل آن را ندارند. او همچنین به مباحثی اشاره کرد که می‌توانند در جهت تعامل و هوشمندسازی و پایداری رشته‌های هنری یاری‌رسان باشند.

سمیه فدایی‌نژاد، معاون آموزشی دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران، از دیگر اعضای این نشست، به آیین‌نامه‌هایی که در دانشگاه تهران تدوین شده اشاره کرد و گفت: در دانشگاه تهران آیین‌نامه‌های متفاوتی ویژه خود دانشگاه، علاوه بر آیین‌نامه‌های وزارت علوم، تدوین شده است. همچنین برای موضوع اعطای بورس و فرصت‌های مطالعاتی در رشته‌های مختلف هنری بسته‌ای پیشنهادی با عنوان «بسته هنر» در حال تدوین و گردآوری است. بازنگری رشته‌ها و شناسایی رشته‌های جدید در دستور کار قرار دارد؛ اینکه چه رشته‌هایی برای اعطای بورس و اعزام به خارج نیاز داریم و اولویت‌بندی باید بر چه اساس باشد.

او به اعضای هیئت‌علمی‌ای که تنها در حوزه نظری تخصص دارند اشاره کرد و نیاز جامعه دانشگاهی به حضور اعضای هیئت‌علمی قوی در مباحث عملی را در بسیاری از رشته‌های تحصیلی دانشگاهی در حوزه هنر ضروری دانست و آن را کاستی نظام آموزشی و هیئت‌علمی دانشگاه‌ها دانست و بر جنبه عملی بودن رشته‏ها و فناوری‏های نوین در رشته‏های مختلف گروه هنر تأکید کرد.

مهرناز آزادی، معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه هنر اصفهان، در این نشست، با بیان اینکه برخی از رشته‌های هنری فاقد دوره‌های تحصیلات تکمیلی در کشورند، گفت: بحث اعطای بورس و طرح تحول آموزش عالی در رشته هنر دارای کمیسیونی تخصصی است که وزیر علوم، رئیس فرهنگستان هنر، و معاونان آموزشی در آن عضوند. اعطای بورس تحصیلی می‌تواند خلأهای آموزشی‌ای را که برای برخی از رشته‌های هنری وجود دارد جبران کند.

او با بیان اینکه حتی دانشجویانی از خارج کشور برای فرصت مطالعاتی به ایران می‌آیند، اعطای بورس تحصیلی را یکی از امکاناتی دانست که می‌تواند در رشد و توسعه کشور در زمینه هنر از آن بهره برد، اما تأمین مالی برای دانشجویان نیز مشکلی در عدم استفاده از امتیازات این موضوع است.

سیدمهدی خاتمی، معاون آموزشی دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس، ضمن اشاره به ضرورت استمرار اعطای بورس تحصیلی، به تخصصی‌بودن بحث نیازسنجی اعطای بورس در حوزه هنر اشاره کرد و گفت: این بحث نیازمند جلسات تخصصی و استفاده از تجربیات صاحب‌نظران رشته‌های مختلف است.

در پایان این نشست، مقرر شد دَه روز پس از این جلسه، اعضا راهکارها و پیشنهاد‌های خود را برای اقدامات بعدی به‌طور مکتوب ارسال کنند.