مدیریت مطالعات و تحقیقات راهبردی معاونت پژوهشی و هنری فرهنگستان هنر، به مناسبت هفته پژوهش، نشست تخصصی «آموزش پژوهش هنر» را برگزار کرد.

مدیریت مطالعات و تحقیقات راهبردی معاونت پژوهشی و هنری فرهنگستان هنر، به مناسبت هفته پژوهش، نشست تخصصی «آموزش پژوهش هنر» را برگزار کرد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، در این نشست، که چهارشنبه 23 آذر 1401، در سالن گلستانِ هنر این فرهنگستان برگزار شد و صبا لطیف‌پور، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده هنرِ فرهنگستان هنر، مدیریت آن را بر عهده داشت، محمدعلی خبری، رئیس دانشکده هنرِ دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکز)، با موضوع «جایگاه امر پژوهش هنر»، بهنام زنگی، رئیس انجمن علمی پژوهش‌های هنری ایران، در خصوص «اهمیت مسئله‌محوری در آموزش و پژوهش هنر»، و میثم یزدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، درباره «آموزش روش‌های جدید تحقیق در هنر»، به ارائه مقالات خود پرداختند.

امر پژوهشگری در درون هنرمند به خلق اثر هنری منجر می‌شود

محمدعلی خبری، رئیس دانشکده هنرِ دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکز)، نخستین عامل خلق اثر را در هنرمندان امر پژوهش دانست و اظهار کرد: از اولین رویکردهایی که به‌عنوان پدیده «هنر» می‌شناسیم تا به امروز، در درون کسی که اتفاق هنری را رقم می‌زند و سعی می‌کند اثر هنری خلق کند پژوهشگری وجود داشته است؛ یعنی او بر اساس نیازها و برخورد خود با طبیعت، هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، زیبایی‌شناسی، جادوگری، ماورا و یا هر رویکرد دیگر دست به خلق اثر می‌زند؛ پس می‌توان گفت خودِ پژوهشِ هنر ابتدا در درون هنرمند شکل می‌گیرد و اتفاق هنری را رقم می‌زند. از طرف دیگر اکثر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها تلاش می‌کنند فرهنگ و تمدن خود را از طریق هنر به جهان معرفی کنند. یقیناً بدون پژوهش و مطالعه کافی این امر ممکن نخواهد بود؛ زیرا در آن صورت رویکردی سطحی به جامعه ارائه خواهند داد.

او سپس به مطالعات و پژوهش‌هایی که در جامعه صورت می‌گیرد پرداخت و دانشگاه‌ها را مرجع اصلی این مطالعات دانست و با توجه به آمارهایی که در سال‌های اخیر منتشر شده، به نقد امر پژوهش و آسیب‌هایی که در این حوزه وجود دارد پرداخت.

پژوهش‌هایی که مسئله محور نیستند به تولید علم ختم نخواهند شد

در ادامه این نشست، بهنام زنگی، رئیس انجمن علمی پژوهش‌های هنری ایران، با عنوان این مطلب که پژوهش در کشور وضعیت خوبی ندارد، گفت: با نگاه انتقادی به این مسئله متوجه خواهیم شد که ما نسبت به مسئله پژوهش دچار انحراف معیار شدیم. اگر آموزش را مصرف علم بدانیم و پژوهش را تولید علم، و آن را در تمامی مقاطع دانشگاهی از کارشناسی تا دکتری بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که بیش از تولید علم همواره مصرف علم داشته‌ایم.

او این معضل را از زمانی دانست که نوابغ و دانشمندان اسلامی نتوانستند به علوم آزمایشگاهی و فنی وارد شوند و تنها به گردهمایی و تفکر علمی که به علوم نظری منتهی می‌شد بسنده کردند. او سپس به دانش میان‌رشته‌ای پرداخت و پژوهش را در شمار دانش‌های میان‌رشته‌ای دانست که نیاز به توجه بیشتری دارد و با نقد پژوهش‌هایی که امروزه در کشور صورت می‌گیرد، آن را فقط مبنای ارتقای سازمانی، مأموریت‌ها و مباحثی دانست که به تولید علم منجر نمی‌شوند و در حد پایان‌نامه‌هایی هستند که مسئله‌محور نیستند و به تولید علم ختم نمی‌شوند و دست آخر امحا می‌شوند.

روش‌های نوینی در پژوهش هنر ایجاد شده است

این نشست با سخنرانی میثم یزدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، به پایان رسید. یزدی به روش‌های نوینی که در جهان برای انجام پژوهش هنر صورت می‌گیرد پرداخت. او سیر مباحث منتشرشده در حوزه پژوهش در شصت سال گذشته را با ارائه نموداری نشان داد. سپس به بررسی روش‌های معاصر پژوهش هنر در دانشگاه‌های برتر دنیا پرداخت و گفت: امروزه پژوهش در امر هنر به‌شدت در دنیا مورد توجه قرار گرفته و کارهای بسیاری در این زمینه در حال انجام است و به سه گونه «پژوهش در هنرها»، «پژوهش بر مبنای هنرها» و «پژوهش برای هنرها» پرداخته می‌شود. روش‌های تاریخی، فلسفی (نظری)، تجربی (کمّی)، تطبیقی (بین‌فرهنگی)، توصیفی (بهره‌گیری از روش‌های ترکیبی و قیاسی)، ماهیت‌شناختی (تفسیری، پدیدارشناسی، کیفی) و کاربردی نیز از روش‌های مرسوم مورد استفاده در پژوهش‌ها هستند.

او سپس به تشریح گونه‌شناسی پژوهش‌های اختصاصی هنری پرداخت و در ادامه، «ویژگی‌های روش‌شناختی هنری»، «سلطه روش‌شناسی‌های بین‌رشته‌ای» و همچنین «روش‌های هنری در پژوهش‌های علوم انسانی و اجتماعی» را توضیح داد.

این نشست با پرسش و پاسخ حاضران در نشست و افرادی که به‌صورت مجازی شرکت کرده بودند به پایان رسید.

فایل صوتی این نشست را اینجا بشنوید.