کتاب دانشنامه مُهر و حکاکی در ایران، اثر محمدجواد جدّی، کتابی است ارزشمند که مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) آن را در سال 1392 منتشر کرده است.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، کتاب دانشنامه مُهر و حکاکی در ایران، اثر محمدجواد جدّی، کتابی است ارزشمند که مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) آن را در سال 1392 منتشر کرده است.

در این کتاب، با استناد به مآخذ معتبر تاریخی و ادبی، نمایی كلی از موقعیت و جایگاه اجتماعی و هنری مُهر از دوران كهن تاكنون ارائه شده و با مروری بر سیر تاریخی هنر حكاكی در ایران، و ارائه تصاویری ارزشمند، زمینه و انگیزه مناسب برای آشنایی علاقه‌مندان و پژوهشگران فراهم شده است.

افزون بر مُهرهایی از دوران کهن که در این کتاب به آنها پرداخته شده، از دیگر مُهرهای قابل‌توجه در این کتاب می‌توان به مُهر رضا شاه پهلوی (در ص 418 کتاب)، مُهر نادر شاه افشار (در ص 401 کتاب)، مُهر عادل شاه افشار، مُهر ابراهیم شاه افشار و مُهر شاهرخ شاه افشار (در ص 402 و 403 کتاب) اشاره کرد.

از آنجا که فقر یا غنای به‌یادگارمانده از دوره‌های گوناگون تاریخی با هم یکسان و یا حتی متناسب با طول حکم‌رانی سلسله‌ها نیست، طبعاً در این کتاب، به فراخور مُهرهای به‌جامانده از دوره‌های تاریخی، به مباحث مربوط پرداخته شده است.

یکی از نکاتی که در مطالعه این کتاب باید به آن توجه کرد این است که مؤلف تعمداً اندازه مُهرها و نقش مُهرها را درج نکرده است. علت اصلی آن هم پیش‌گیری از جعل مُهرهاست.

مؤلف کتاب دانشنامه مُهر و حکاکی در ایران در فصل اول این کتاب به «تاریخ مُهر و هنر حکاکی» در ایران پرداخته و پس از فصل دوم، با عنوان «از مُهر تا انگشتری»، در فصول سوم تا هفتم، به بیان تاریخچه «مُهر از آغاز دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی»، «خط کوفی، خطوط شش‌گانه و مُهرهای دوران اسلامی»، «مُهر و سیر تکاملی خط و خوش‌نویسی در عصر ایلخانی» و «مُهرهای دوران تیموری و صفوی» و «مُهر در دوره قاجار» پرداخته است. فصل هشتم به «معرفی حکاکان بزرگ و نحوه کار آنان» اختصاص دارد و فصل نهم نیز درباره «هنر سجع‌سازی مُهر» است.

فصول دهم تا دوازدهم به «سجع مُهر برخی از پادشاهان»، «سجع مُهر برخی از رجال و شاهزادگان»، «مُهرهای اماکن متبرکه، علمای اسلامی، مراجع تقلید و هنرمندان» پرداخته است. فصل سیزدهم به «مُهر در کشور عثمانی و شبه‌قاره هند» در جنوب‌شرقی ایران مربوط است و سرانجام، در فصل چهاردهم، «فرهنگنامه مُهر و حکاکی در شعر و ادبیات پارسی» آمده که بیش از ۲۰۰ واژه و ترکیب گوناگون را استخراج و شناسایی کرده است.

بخش‌های پایانی کتاب نیز «سخن آخر»، «ضمائم»، «تقریظ‌هایی بر تألیف‌های پیشین»، «کتابنامه» و «نمایه» را در خود جای داده است.

کتاب دانشنامه مُهر و حکاکی در ایران در 864 صفحه، در 2000 نسخه، بار نخست در سال 1392، منتشر شده است و هم‌اکنون با قیمت 2میلیون و 500هزار تومان عرضه می‌شود. علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب نفیس و ارزشمند می‌توانند به وبگاه مؤسسه متن، به نشانی https://matnpub.ir، و یا کتاب‌فروشی فرهنگستان هنر، به نشانی خيابان ولیعصر، نرسیده به خیابان طالقانی، شماره 1550، مراجعه کنند.