|
محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار، دبیر علمی همایش «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج‌فارس»، طی گفتگویی، اهداف برگزاری این همایش را تشریح کرد. کامران پورعلم - پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر در نظر دارد تا در بهار سال ۱۴۰۲ همایش ملی «میراث فرهنگی و هنری سیراف در پهنه خلیج فارس» را با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و هنری کشور برگزار کند. به همین سبب گفتگویی با محمداسماعیل اسمعیلی جلودار، دبیر علمی این همایش و دانشیار گروه باستانشناسی دانشگاه تهران، انجام شد تا با نقطه نظرات ایشان و نیز اهداف برگزاری این همایش بیشتر آشنا شویم.
بندر سیراف یکی از بنادر باستانی ایران در مرکز خلیج فارس است که طبق مدارک باستانشناسی حداقل از دوران ساسانیان از لحاظ تجاری با بخش بزرگی از جهان باستان شامل شرق افریقا، اقیانوس هند، دریای مکران، هندوستان، چین و حتی بصورت غیرمستقیم با کره و ژاپن در ارتباط بوده است. این ارتباط بویژه در صدر اسلام گسترش چشمگیری پیدا کرد که سوابق بیشتری از آن برای مطالعه محققان و پژوهشگران بویژه باستانشناسان در دسترس قرار دارد. بدون شک بازرگانی رابطه مستقیمی با جنبه های مختلف زندگی انسان دارد و بر این اساس ثمره این ارتباط را میتوان در آثار هنری، معماری، شهرسازی و دیگر جنبه های آن مشاهده کرد. در واقع حجم سرمایه حاصل از این بازرگانی و حضور بازرگانان مختلف یا کالاهای آنان در سیراف و پشتیبانی از هنرمندان، صنعتگران و معماران به نوعی شکوفایی هنر را با خود به همراه آورد. این آثار هنری را می توان در تولیدات سفالگران، فلزکاران، هنرمندان گچبری، خطاطان و کتیبه نویسان و در حوزه معماری، خانه های اعیانی، ملاحظه کرد. از سوی دیگر کالاهای هنری وارادتی نیز خود زمینه هایی را برای رقابت بین هنرمندان ایرانی و غیرایرانی (پارسی و غیرپارسی) فراهم کرد و حاصل آن آثار ارزشمندی است که از سیراف در تمام اقصی نقاط دنیا برجای مانده است و برای پژوهشگران حوزه های مختلف اعم از باستانشناسان، پژوهشگران هنری، معماران، شهرسازان و دیگر حوزه ها این فرصت مهیاست تا بر روی این بخش از آثار پارسی مطالعه و تحقیق انجام دهند. برخی از آثار به‌جامانده در سیراف شامل معماری (از جمله خانه های سیرافی، مساجد جامع و کوچک سیراف، سیستم انتقال آب، شهرسازی و ...)، سنگ‌های قبور تزیینی با خطوط مختلف کوفی شامل کوفی مزهر، کوفی مورق، کوفی مشبک به همراه گونه های مختلف سفال منقوش ساده و سفالهای لعابدار و نیز گچبریها و شیشه های تزیینی و اشیاء فلزی و سنگی است که مغفول مانده و جادارد علاوه بر باستانشناسان، پژوهشگران در حوزه‌های دیگر نیز توجه و مطالعات خود را بر آنان متمرکز کنند. اهمیت این موضوع سبب شد تا برگزاری این همایش مورد توجه پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر قرار گیرد و بنا شد این رویداد با همکاری انجمن علمی باستانشناسی ایران و دیگر نهادهای پژوهشی نظیر موزه ملی ایران باستان، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاههای کشور عملی گردد.
چنانچه در پاسخ به پرسش پیشین شما اشاره کردم، پتانسیل این بندر بسیار شگفت‌انگیز است. علیرغم بی‌مهری‌های متعدد به عرصه و حریم این بندر باستانی ایرانی که متأسفانه منجر به نابودی سریع این منطقه شده، همچنان دارای اهمیت است. این بندر نه‌تنها دارای آثار ملموس و در خور توجه، ازجمله بناهای یادمانی و یافته های هنری است که از نگاه ملی حایز اهمیت‌اند، بلکه باید افزود که از منظر بین‌المللی نیز این منطقه مورد توجه پژوهشگران و متخصصان داخلی و خارجی علاقه‌مند به حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی است و در حال حاضر متخصصان مختلف با رویکردهای بینارشته‌ای به‌صورت پروژه‌های مستقل با موضوع تخصصی سیراف و یا مرتبط با سیراف در حال پژوهش‌اند. برای متخصصان حوزة هنری مربوط به اواخر دوران ساسانی و نیز سده‌های نخستین اسلامی نیز سیراف بویژه در حوزه ارتباطات دریایی دارای اهمیت است و بدون توجه به این منطقه موضوع ارتباطات هنری و فرهنگی خلیج‌فارس قابل خوانش و درک نخواهد بود. امروزه دانش باستانشناسی یک رویکرد تک بعدی نیست و به صورت میان‌رشته ای مورد توجه است. در این همایش تلاش است تا علاوه بر باستان شناسی، دیگر علوم میان رشته ای و تاریخ هنر نقش پررنگی داشته باشد. آنچه متولیان برگزاری این همایش را متقاعد به برگزاری آن کرد این است که سایر متخصصان، به‌ویژه در حوزة هنر تاکنون توجه کمتری به آثار برجای مانده از سیراف داشته‌اند، لذا در این همایش تلاش خواهد شد تا با نگاه جامع به تمام حوزه‌های دانشی مرتبط با انسان و با بهره‌گیری از توان تمام پژوهشگران، از جمله پژوهش هنر، تاریخ، هنرهای ظریفه، معماری، شهرسازی و حتی حوزه‌های مدیریت محوطه های باستانی و حفاظت و مرمت، آثار برجای مانده از این بندر مورد مطالعه قرار گیرند. بر همین اساس محورهای همایش به‌صورت میان‌رشته‌ای و با توجه به حوزه های مرتبط با آن در نظرگرفته شده است.
مهمترین همایشی که در حوزة سیراف برگزار شد مربوط به سال ۱۳۸۴ به همت بنیاد ایرانشناسی بود که از زمان برگزاری آن هفده سال میگذرد. سایر همایش های برگزارشده نیز مرتبط با خلیج فارس بوده که بخشی از آن به سیراف اختصاص داشته است. تفاوت اصلی این همایش شاید در نوع نگاه آن به موضوع سیراف است. می‌بایست به این نکته توجه کرد که میراث سیراف و تأثیر آن منحصر به موقعیت این بندر و خلیج فارس نیست، بلکه تأثیر این بندر را به وضوح در جهان باستان شاهدیم. بر این اساس در همایش کنونی بناست تا سیراف از جنبه های هنری، باستانشناسی، تاریخی، معماری، شهرسازی، هنرهای کاربردی، مدیریت و حفاظت از محوطه های باستانی و ... مورد بررسی قرار گیرد و تلاش خواهد شد تا بستری برای تبادل آخرین یافته‌های محققان داخلی و خارجی و زمینه‌ای برای پژوهش های جدید فراهم گردد. در بُعد مدیریتی و اجتماعی نیز ضرورت توجه به سیراف تبیین شده تا برای حفظ این میراث پارسی اقدام جدی به انجام رسد.
این همایش دارای اهداف چندگانه‌‌ای است که هر کدام در جای خود اهمیت ویژه ای دارند. اصلیترین هدف این همایش ارائه آخرین دستاوردهای علمی پژوهشی محققان به جامعه علمی کشور و همچنین ارائه مستندات علمی مبنی‌بر نام پارسی آن منطقه با توجه به میراث فرهنگی سیراف در خلیج فارس است. علاوه‌بر این با برگزاری برنامه‌های این‌چنینی میتوان توجه مدیران کلان فرهنگی کشور را به اهمیت سیراف جلب نمود تا از نابودی آثار این منطقه جلوگیری شود. از دیگر اهداف این همایش میتوان به جلب توجه جامعه محلی به اهمیت سیراف و نقش آن در دریانوردی جهانی و نیز اهمیت اقتصادی این بندر در حوزه گردشگری فرهنگی و طبیعی اشاره کرد.
بله تلاش خواهد شد تا با برگزاری پیش نشست هایی اهمیت بندر سیراف را برای مخاطبان، بویژه مردم و مسئولان محلی و نیز دانشجویان در مراکز دانشگاهی تبیین نماییم.
همانگونه که میدانیم کاوشهای باستان شناسی سیراف قبل از انقلاب اسلامی ایران بصورت مشترک توسط باستان شناسان ایرانی و انگلیسی انجام گرفته و آثار و اشیاء بدست آمده از آن به دو موزه اصلی انگلستان (بریتیش میوزیوم) و موزه ملی ایران منتقل شده‌اند. از طرفی بعد از انقلاب نیز طی دو فصل کاوش‌هایی در این منطقه انجام گرفته و اینجانب نیز خود در این سال‌ها به کاوش در سیراف مشغول بوده‌ام. مجموع تمام این یافته‌ها و نیز آنچه که در گنجینة موزة ملی است طی این سال‌ها بدون مطالعه و بررسی رها شده‌اند و بعضاً جامعة پژوهشی از وجود آنان مطلع نیستند، به همین سبب پیشنهاد تهیه کتاب کاتالوگ این اشیاء به پژوهشکده هنر فرهنگستان داده شد و پس از مشورت با موزه ملی ایران و استقبال رئیس کل این موزه، جناب آقای دکتر نوکنده، مقدمات انجام این مهم فراهم شد که امیدواریم پیش از زمان برگزاری همایش به انجام برسد.
مهمترین پیشنهاد، مشارکت همه‌جانبه است، ابتدا مشارکت مردم منطقه و بویژه سیرافیان عزیز و دوستداشتی و از سوی دیگر همراهی محققان، پژوهشگران، دانشجویان، دستگاههای متولی فرهنگی کشور، بویژه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و واحدهای ذیربط مهم آن از قبیل پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده باستانشناسی و همچنین مشارکت مدیران، صاحبنظران، دستگاههای اداری و اجرایی مرتبط با آن، بویژه وزارت نفت و شرکتهای تابعه از قبیل پتروشیمی و گاز، و نیز وزارت امور خارجه و دیگر نهادهای اجرایی کشور. بدون تعارف بگویم عدم آگاهی برخی از مسئولان و ساکنان منطقه، که بیشتر غیربومی‌اند و برای کار در منطقه حضور دارند، نسبت به اهمیت سیراف، زمینه تخریب و نابودی کامل آن را فراهم کرده است. اطلاع‌رسانی و آگاهی صحیح علمی و خبری و رسانه ای زمینه‌ساز حفاظت بیشتر این منطقه خواهد بود.
|
||
نسخه چاپي| نام : | |
| ایمیل : | |
| *نظرات : | |
| | |
| متن تصویر: | |
 |
|
|
