الهام لايقي- چندي پيش نمايشگاهي در نگارخانه جهان مركز هنر پژوهي نقش جهان افتتاح شد كه حاصل چند سال كار و تلاش هنرمندي فرهيخته «سيدمرتضي مرتضوي‌خراساني» بود. نمايشگاهي كه به دليل سبك جديدش بسيار مورد اقبال قرار گرفت. در اين نمايشگاه آثار هندسي نگاره‌هاي نيلوفر، از تلفيق هنر بافت، رسم و گرافيك به چشم مي‌خورد.

گفتگو با سيد‌مرتضي مرتضوي‌خراساني درباره نمايشگاه هندسي نگاره‌هاي «نيلوفر»ش از تابلويي كه نمايشگاه به نامش است، آغاز مي‌شود، نيلوفر...

اين هنرمند، از ايده شكل‌گيري و تلفيق سبك كرافيك و رسم در آثارش مي‌گويد. با هم اين گفتگو را مي‌خوانيم:

_چرا نيلوفر؟ ايده طراحي و اجراي اين سبك از گرافيك چطور به ذهنتان رسيد؟

تابلوي نيلوفر كه پيشاني نوشت اين نمايشگاه است به نام گل نيلوفر است كه متعلق به الهه بانوي آب و باروري است. در ايران باستان آنقدر براي اين الهه قدر و منزلت قايل بودند كه دور تا دور مقبره‌اش با رنگ فيروزه گل نيلوفر حجاري شده است و بعدتر اين گل در تمام تخت جمشيد پخش مي‌شود و حتي در طاق‌بستان هم اين گل را مشاهده مي‌كنيم. نيلوفر به عنوان گلي پاك شناخته شده و در ايران باستان نماد صلح و دوستي بوده است. پادشاهان ايران باستان اين گل را در دست مي‌گرفتند تا نشان دهند كه مي‌خواهند با تمام دنيا دوست باشند.


_ چقدر به سبك و المان‌هاي سنتي در اين نمايشگاه اهميت داده‌ايد؟

در حقيقت مبحث اصلي كه در ذهن داشتم مربوط به ميراث فرهنگي كشورمان مي‌شود. ما بايد اين ميراث را به هر شكلي كه شده زنده نگه داريم. هر كس با هر هنر، سبك هنري و بضاعتي كه دارد مي‌بايست به معرفي فرهنگ و هنر خود بپردازد. در اين نمايشگاه سعي شده نمونه‌هايي از آثار معماري مانند سقف‌هاي مقرنس شهر‌هاي كويري ايران يا ديگر زمينه‌هاي هنرهاي سنتي مانند، حجاري، مينا كاري، قلم زني، نقاشي ايراني و ... استفاده شود.



_ايده اين سبك بديع و نوي خلق اثر هنري از كجا به ذهنتان رسيد؟

من عاشق گرافيك بوده و هستم. عاشق به معناي واقعي كلمه، كار من اجراي پروژه‌هاي فني و پالايشگاه‌ها بوده است. به راحتي مي‌توانم زميني كه قرار است در آن پالايشگاه ايجاد شود را با تمام امكاناتش تصور و تجسم كنم و حتي در يونيت‌هاي آن حركت كنم. اين قدرت تجسم را از زمان در دبيرستان داشتم و اولين‌بار در سال سوم دبيرستان بودم كه ايده اين كار به ذهنم رسيد و آن را اجرا كردم؛ يعني حدود 45 سال است كه اين تجسم را انجام مي‌دهم. در دوره دانشگاه نيز به دليل علاقه وافري كه به مباحث گرافيكي داشتم تمامي دروس را به خوبي پشت سر مي‌گذاشتم. پس از آنكه در شركت نفت مشغول به كار شدم درباره سرفصل‌هاي انرژي كار كردم باز هم اين خطوط گرافيكي را در پس ذهن خود همراه داشتم و بعد از بازنشستگي سعي كرده‌ام اين نقوش گرافيكي را به اين سبكي تازه ارائه كنم.

_مواد اصلي كارتان چيست؟باسوزن و نخ كار شده؟؟

با نخ پلي استر پايين و ساپورت‌هاي مختلف كار مي‌شود كه ساپورت‌هايش بسته به كششي كه در نخ ها بر اساس طرح به وجود مي‌آيد، متفاوت است.


_نخ معمولي يا نخ خاصي به كار برديد؟

نخ معمولي، نخي كه حدود 20 درصد پلي استر داشته باشد، وقتي پلي ستر نخ زياد باشد ديگر تحت اختيار شما نيست. نخي كه پلي استر آن كم باشد به اختيار دست من فرم مي‌گيرد.



_با توجه به بديع و خاص بودن اين هنر تا به حال استادي در اين زمينه نداشته‌ايد؟

نه من روي طرح‌هاي خودم خيلي فكر مي‌‌كنم. در بعضي موارد از طرح‌هاي ميراث فرهنگي الهام مي‌گيرم وقتي طرحي را شروع مي‌كنم تا 80 درصد كار در ذهنم طراحي شده است، 20 درصد بقيه در حين كار بدست مي‌آيد و كاملا ذوقي است. اصل تلفيق رنگ‌هاست كه كار را فو‌ق‌العاده نشان مي‌دهد.


_بستر كار شما چيست؟

طرح هايم را روي پي وي سي اجرايي مي‌كنم تا بتوانيم از پشت آن نور در بياوريم. ولي قالب‌هاي آن متفاوت است، از ام دي اف و چوب و... براي اجراي كار استفاده مي‌كنم.


_در كارهايتان سعي در نمايش چه طرح و مفهومي داريد؟

بيشتر سعي من در نمايش اتحاد و گرايش به يك نقطه است، رفتن به سوي وحدت و رفتن به سوي يك نقطه الهي، در يكي از آثارم به نام«اوج» اين حركت انسان به سوي آسمان كاملا قابل ديدن است. ما همه چيز را در آسمان به عنوان معبود مي‌بينيم.


_بيشتر كارهاي اين نمايشگاه قرينه‌اند، ولي در ميان قرينه‌ها تعدادي غير قرينه هم به چشم مي‌خورد، غير قرينه‌ها را چطور در مي‌آوريد؟

اين‌ها قلق‌هاي مخصوص كار است، براي طراحي و اجراي اين طرح‌ها پايه رياضي احتياج است كه بتوانيد نقوش و طرح‌ها را تصور كنيد.



_براي خلق هر يك از اين تابلوها از ابتداي طراحي تا انتهاي قاب‌بندي چقدر زمان مي‌گذاريد؟

هر اثر تقريبا سه ماه به طول مي‌انجامد، البته ممكن است از وسط يك طرح، طرح بعدي به ذهنم برسد و اجرايي كنم. اين كار به اين ترتيب انجام مي‌شود كه ابتدا طراحي اوليه را در ذهن با مداد انجام مي‌دهم و ذهنياتم را روي كاغذ مي‌آورم، پس از آن طرح روي قالب پياده مي‌شود، بعد ساب پورت‌هايي بر روي كار نصب مي‌شود كه شامل پايه‌هايي است كه نخ‌ها حول محور آن گردش مي‌‌كند. در مرحله بعد محاسبات رياضي‌اي انجام مي‌شود كه كمك مي‌كند تا طرح به مرحله اجرا درآيد. سپس طرح به‌ وسيله نخ‌هايي كه جنس آن از پلي‌استر پايين‌تري است، روي قالب اجرا مي‌شود. از داروها و موادي براي تثبيت كار استفاده شده و در مرحله آخر طرح از قالب بيرون آورده، پرس و اتو مي‌شود و در قاب قرار داده مي‌شود.

_از محدوديت‌ها و مشكلات اجراي كارتان بگوييد.

اين كار محدوديت‌هاي خاص خود را دارد، مثلا شما در تحدب نمي‌توانيد كار كنيد و بايد در تقعر كار كنيد همچنين خط صاف هم در كار ديده نمي‌شود.

از سوي ديگر من فضا براي اجراي كار ندارم، تمام كارها در منزل شخصي من انجام مي‌شد كه ديگر جاي خالي‌اي در آن نمانده است.

اگر فضايي براي اجرا و آموزش و... در اختيار داشتم، شايد زودتر اين هنر را به بقيه آموزش داده بودم.