یکی از کتابهای ارزشمندی که تاکنون مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری(متن) منتشر کرده، کتاب هنر پژوهی در برگزیده قرآن کریم به خط و کتابت علیرضا عباسی است که با همکاری فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی در جهت نشر و احیای آثار نفیس و فاخر هنرهای اسلامی انتشار یافت.
یکی از کتابهای ارزشمندی که تاکنون مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری(متن) منتشر کرده، کتاب هنر پژوهی در برگزیده قرآن کریم به خط و کتابت علیرضا عباسی است که با همکاری فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی در جهت نشر و احیای آثار نفیس و فاخر هنرهای اسلامی انتشار یافت.
این کتاب در زمینه تحقیق و شرح فنون و آرایههای هنری است که محمدمهدی هراتی بر روی گزیدهای از نسخه خطی قرآن کریم محفوظ در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به انجام رساند. اصل این نسخه در مخزن خطی این کتابخانه به شماره 107 با خط استادانه علیرضا عباسی و وقفی شاه عباس اول است. نسخه مذکور در قطع سلطانی بزرگ با ابعاد 34 *50 سانتیمتر و 434 برگ بر روی کاغذ نخودی کتابت شده و دارای آرایههای هنری خاصی مانند کمند، دو سر لوح، کتیبههای سر سوره، دو صفحه مذهَب، لوح جداگانه برای فهرست سوره و دعای پیش از تلاوت قرآن و گوی زرین اخترنما در فواصل آیات است و از لحاظ ویژگیهای کتابت و هنر خوشنویسی منحصربهفرد است.
این قرآن به شیوه محقق، همراه با ترکیبات بدیع ثلث و با تبعیت از سنت زیبای کتیبهنگاری در صفحات ده سطری و با روش سطور یک در میان به قلم زر و مرکب مشکی کتابت شده است. از ظرایف کتابت این اثر فاخر اینکه در سطرهایی که با مرکب سیاه نگارش یافته، کلمات و ترکیببندیها فشردهتر و با انسجام بیشتری انجام پذیرفته، ولی در سطرهایی که با قلم زرین نگاشته شده، دانگ قلم و اندازه کلمات بزرگتر و ترکیبات با فاصله بیشتری مشاهده میشود. به این ترتیب، توازن و هماهنگی زیبایی بین خطوط سیاه در مقابل رنگ طلا ایجاد شده است.
نکته دیگری که در این نسخه مشهود است، این است که اکثریت سطرها با دو کرسی کتابت گردیده که در قسمت بالای سطر، خط تراز و در پایین بهصورت آزاد و با تناسب دو شیوه کرسیبندی در کلمات و ارسال انجام پذیرفته است.
در معرفی این اثر، برخی از اوراق خاص که دارای ویژگیهای ساختاری، سواد و بیاض، اتصال و انقطاع، افتتاح و اختتام، ابتکار عمل و نوآوری در شیوه نوشتاری و کتابت علیرضا عباسی است، مورد توجه و نقد و بررسی قرار گرفته است.
استاد هراتی در پیشگفتار این کتاب درباره این نسخه و روشی که برای پژوهش خود برگزیده، یادآور شده است: «نقوش بدیع با ترکیبهای اعجابآور کتابتهای استادانه آیات سبحانی در این مصحف شریف که ظاهری یکسان دارد، از چنان زیباییهایی رازآمیز نامرئی برخوردار است که بدون استفاده آگاهانه از آئین بازشناسی نقوش و استفاده از روشهای تکنولوژی آموزشی، درک و عرضه آنها برای انتقال به نسل امروز، بدون نتیجه خواهد بود. بنابراین با تکیه بر تجارب آموزشی خود، شیوه «طراحی بیان بصری» را براساس موازین تکنولوژی آموزشی انتخاب کردم که همخوانی بسیار با سنتهای بهینه هنرهای اسلامی دارد.»
در کتاب هنرپژوهی در برگزیده قرآن کریم به خط و کتابت علیرضا عباسی، پس از مقدمه و پیشگفتار، گزیدهای از این نسخه نفیس آورده شده است. سپس به تحلیل هنری و شرح فنون و آرایههای گزیده این مصحف شریف پرداخته شده است. این کتاب با شرح حالی از آثار علیرضا عباسی ادامه مییابد.
یکی از نکات شاخص این کتاب لغات و اصطلاحاتی است که پژوهشگر برای تحلیل نسخه از آن بهره برده که در پایان کتاب منتشر شده و میتواند منبعی ارزشمند برای نسخهپژوهان باشد.
کتاب هنرپژوهی در برگزیده قرآن کریم به خط و کتابت علیرضا عباسی، در 235 صفحه در سال 1387 توسط موسسه متن منتشر شده است.