انشالله رحمتي، پژوهشگر و مترجم ایرانی حوزه فلسفه و عرفان در نشست تخصصي «هنر و زيبايي نزد روزبهان بقلي» تلقي روزبهان از حسن يك تلقي objective است، به اين معنا كه زيبايي حقيقتي در عالم است، داستاني از روزبهان كه در «نفحات الانس» جامي آمده است.

به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، انشالله رحمتي، پژوهشگر و مترجم ایرانی حوزه فلسفه و عرفان با استناد به يافته‌هاي هانري كوربن گفت: اگر به دنبال زيبايي شناسي به معناي مدرن كلمه نباشيم، بلكه به دنبال چيزي به عنوان هنر ديني باشيم، مطالعه روزبهان و تامل در آثارش وافي به اين مقصود است، به اين معنا كه تصور من از هنر ديني هنري است كه مبتني بر اعتقاد دينداران به غيب است. يعني هنري كه خاستگاه اعتقادي داشته باشد را هنر ديني مي‌گويند. بازنمود اعتقاد ما به غيب است كه در هنر ما خودش را نشان مي‌دهد در مقابل چيزي كه ممكن است داشته باشيم تحت عناون هنر دينداران مثل فلسفه اسلامي و فلسفه مسلمانان. اگر هنري كه در دين داريم صرفا هنر مسلمان ها نباشد و هنر ديني به معناي دقيق كلمه باشد روزبهان مي‌تواند به ما كمك كند به اين صورت كه ما طبق آن چيزي كه روزبهان ارائه مي‌كند مي‌توانيم با جمال ارتباط پيدا كنيم.

وي ادامه داد: نكته دوم در فلسفه دين آن است‌كه چگونه درباره خداوند حرف بزنيم، صفاتي كه براي خداوند به كار مي‌بريم همان معنايي را دارد كه درباره انسان ها به كار مي‌رود يا نه؟. در مورد صفت جمال كار از همه دشوار تر است به دليل اين كه اگر ما خداوند را متصف مي‌كنيم به صفت علم، قدرت و ... به طور طبيعي يك زمينه معنوي فلسفي و روحاني در اين صفات وجود دارد. ولي زيبايي و جمال اولا به ذات يك ويژگي حسي دارد. ما زيبايي را از طريق عقل درك نمي‌كنيم بلكه از طريق حس درك مي‌كنيم. حال چگونه خداوند را متصف به جمال كنيم؟ در اديان ابراهيمي بسيار از خداوند با وصف جمال ياد شده است بنابراين اگر بخواهيم بگوييم اين صفت جمال كه براي خداوند به كار مي‌رود صرفا اشتراك لفظي نيست و معنايي را القا مي‌كند به تعبير دقيقتر اين صفت، صفت متحدالمعنا است. روزبهان به ما كمك مي‌‌كند در عين حالي كه صفت حسي را درك مي‌كنيم اما اين صفت حسي صفت الهي است و انسان را كه متصف به جمال مي‌كنيم، خدا را نيز متصف به جمال كرده‌ايم.

اين پژوهشگر ادامه داد: تلقي روزبهان از حسن يك تلقي objective است، به اين معنا كه زيبايي حقيقتي در عالم است، داستاني از روزبهان كه در «نفحات الانس» جامي آمده است كه اول روزي كه روزبهان مي‌خواست در مسجد جامع عتيق شيراز به منبر برود از ميان جمعيت مي‌گذشت، مي‌شنود مادري با دخترش مي‌گويد كه اي دختر حسن خود با كسي ابراز نكن كه خوار وبي اعتبار گردد. شيخ ايستاد و گفت اي زن حسن به آن راضي نيست كه تنها و منفرد باشد. او همه آن مي‌خواهد كه با عشق قرين باشد. حسن و عشق درازل عهد بسته‌اند كه هرگز از هم جدا نشوند. قطعا آن معاني اخلاقي و اجتماعي اينجا مورد نظر روزبهان نيست و مي‌خواهد حقيقتي را بيان كند. از نظر روزبهان و سهروردي تجلي تام عشق در انسان است، حسن يك وجود متشخص دارد و حسن را در انسان مي‌توان ديد نه در غيرانسان. آنچه خداوند بر صورت خود آفريده، انسان است.

مترجم آثار فلسفي در ادامه افزود: روزبهان ميان پيامبران مقايسه مي‌كند و برتري پيامبر اسلام را كه ما به عنوان حبيب‌ و رحمان مي‌شناسيم و دوست خداوند مي‌دانيم و مي‌گويد آدم طالب علم اسرار بود و گرفتار خوردن گندم شد، ابراهيم درحجاب ملكوت بماند و در طلب عروس قدم، خورشيد را پرودگار خويش گرفت. موسي به حجاب بيهوشي درافتاد و از رويت حق توبه كرد، سليمان گرفتار حجاب ملك شد و فقط پيامبر اسلام است كه نه منحرف شد و نه از حد درگذشت و جمال پروردگار را ديد، بنابراين نگاهي هم كه روزبهان به اين صورت بشري به عنوان جمال تام خداوند دارد اين نگاه را بايد به اين معنا گرفت.

نشست تخصصي «هنر و زيبايي نزد روزبهان بَِقلي» عصر دوشنبه 11 خرداد با پايان سخنراني انشاألله رحمتي به كار خود پايان داد.