نشست تخصصی«زيبايي شناسي خط كوفي» با سخنرانی «والري گُنزالس»پژوهشكر تاريخ هنر و فرهنگ اسلامي برگزار شد.
نشست «زيبايي شناسي خط كوفي» عصر روز سه شنبه 29 ارديبهشت با سخنرانی «والري گُنزالس»پژوهشكر تاريخ هنر و فرهنگ اسلامي دانشکده مطالعات اسلامی و عربی فرانسه در فرهنگستان هنر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، در ابتداي اين نشست مجري مراسم با ذكر روزمه كوتاهي به معرفي سوابق پژوهشي و آموزشي خانم گونزالس پرداخت. سپس «والري گونزالس» سخنان خود را با ابراز خوشحالي و تشكر از دست اندركاران برگزاري اين برنامه آغاز كرد و ادامه داد:« مواجه من با خط كوفي از منظر زيبايي شناختي فلسفي ست كه و تحليل من بر آن است كه خط كوفي خط هنر مقدسي ست و تصميم دارم دلايل تقدس اين خط ر ا بررسي كنم.»
وي ادامه دا:«بزرگترين و عظيم‌ترين شكل هاي هنري در اسلام خطاطي كوفي ست كه از حروف بدون انحنا تشكيل شده ست اما به مرور كنار گذاشته شد و از قرن 12 به بعد خط نسخ كه داراي انحناي بيشتري ست جاي ان را گرفته است.»
وي با نمايش نمونه هايي از خطوط كوفي به ذكر اين نكته پرداخت كه خط كوفي به خاطر شاخصه هايي كه داشته است براي تزيين متون حماسي به كار مي رفته است و وقتي با اين خط مواجه مي‌شويم ناخودآگاه به گذشته فكر مي‌كنيم و به ياد مي‌آوريم كه نخستين خطي كه براي آن قوانين به وجود آمد و قاعدمند شد خط كوفي ست.»
اين پژوهشگر ادامه داد:« خط كوفي هميشه ما را به منبع و مرجعي ارجاع مي‌دهد و هنرمندان بسيار كمي هستند كه بتوانند خط كوفي را به روش اصيل و درستش اجرا كنند، چون دوست دارند بيشتر به خطوطي كه انحناي بيشتري دارند روي بياورند و به همين دليل خط كوفي هنر نادر و خاصي است و نوشتن آن مهارت خاصي مي‌خواهد. امروزه نيز افرادي هستند كه به نوشتن اين خط مشغول اند و جنبه مقدس آن را حفظ كرده اند»
دكتر گونزالس به جنبه متافيزيك خط كوفي و هنر نوشتار در اسلام اشاره كرد و افزود:«در ابتداي تاريخ اسلام كلام خداوند يا قرآن با استفاده از خط كوفي بر كاغذ نگاشته مي‌شد و خوشنويسي كوفي شكل اوليه و اصيل بيان تصويري است كه اين بيان تصويري تجسم‌گر و نشان دهنده آن كلمه محوري و متافيزيك در جهان اسلام است. فرهنگ كلمه محوري فرهنگي ست كه بر كلمه، بيان و گفتن بنا شده ست. اين يك تعريف انتزاعي از كلمه ست ولي اگر در كتب ادبي و اسلامي بگرديد مي‌توانيد تجلي و تعريف دقيق و علمي كلمه محوري را پيدا كنيد.»
اين پژوهشكر با ذكر شعري از شاعري كه داراي عقبه صوفيانه است اين شعر را تجلي كلمه محوري دانست و ادامه داد:«در اسلام خداوند يك انتزاع به چنگ نيامدني ست و از طريق كلام و پيامش كه به مخلوقات مي‌گويد با آنها ارتباط برقرار مي‌كند و به همين دليل من اين شعر را نمونه اي از كلمه محوري مي‌دانم.»
وي افزود:«حال سوالي كه به ذهن مي‌رسد اين است كه نقش كلمه محوري در اسلام چيست؟ وحي الهي نخستين بار به شكل يك فرم زبان شناختي غيرمادي در يك زبان مشخص كه همان زبان عربي ست انتقال داده شد و اين منجر به شكل‌گيري انچه كه هنر بياني زباني اسلام و بيان زبان شناختي هنر در اسلام است شد. وحي الهي كه به صورت شنيداري منتقل مي‌شده است، در قالب نوشتار جنبه مادي و ديداري پيدا كرده است و اين فرايند پديدار شناختي منجر به آن شد كه خوشنويسي خط كوفي نخستين نمونه ي راهبرد هنري در تاريخ هنر اسلامي محسوب ‌شود و اين باعث مي شود عمل نوشتن از صرف نوشتن استعلا پيدا كرده و تبديل به يك عمل زيبايي شناختي شود. همان طور كه مي‌دانيم خط كوفي نخستين شيوه خطاطي كانوني و جاافتاده بود كه در آن زيبايي نويسي مد نظر بود با اين هندسه هماهنگ و نظام مندي كه خط كوفي دارد قرآن را در قالب مادي و فيزيكال آبجكت مي‌آورد و به اين ترتيب است كه به قرآن يك توان زيبايي شناختي هدفمند مي‌بخشد. اين قدرت زيبايي‌شناختي به ببينده فرصت مي‌دهد پيام الهي را در يك دانش بصري ملاحظه كند و اين وضعيت روح و ذهن شخص را براي فرايند ادراكي آماده مي‌كند و به ناظر يك تجربه دريافتي مي‌بخشد كه اثري كه به دست يك انسان خلق شده است و داراي موجوديت زيبايي ‌شناختي از متعالي‌ترين نوعش است. اين تجربه زيبايي شناختي باعث مي شود دريافت پيام خداوند كه در اين خطوط نهفته است بهينه‌تر شود. اين فرايند معادل با صوت خوندن قرآن است كه آن هم فرم ديگري از ارايه زيبايي شناختي قرآن است. براي آن كه اين وضعيت استعلادهندگي تكميل شود و به بهترين شكل اجرا شود، به هنر خوشنويسي كوفي يك نوع معناي ذهني به صورت عام داده مي‌شود و مهم نيست كه اين خط كوفي كجا به كار مي‌رود و هر همه سطر ها و جاهايي كه به كار مي‌رود خط كوفي اين حس تقدس را به ما القا مي‌كند.

.